ÇOCUKLARDA ÖKSÜRÜK

Bir günde en az 17.000 kez nefes alıyoruz ve ortalama 8.000 litre hava tüketiyoruz , yaşamımız için bu kadar havayı solumak zorundayız . Solunum sırasında havanın nemlenmesi , mikrop , toz ve partiküllerden temizlenmesi , filtre edilmesi gerekiyor . Klimalarımızın toz filtrelerinin bile ne kadar kısa sürede kirlenip tıkandığını düşünürsek aslında solunum sırasında rahat bir nefes alabilmek için ne kadar muazzam bir temizlik ve filtrasyon işlemi gerektiğini anlamış oluruz . Bu işlem sırasında solunum yolunu döşeyen özel minicik hareketli silia adı verilen fırçamsı bir sistem , üzerindeki mukus adı verilen özel temizleyici bir sıvıyı solunum yolunun en ucundan ağzımıza doğru sürükleyerek bu işi sürekli yapmaktadır. Arada öksürerek bu akımla atılamayan yada biriken sekresyonları dışarı atar , mikroplardan atıklardan kurtulur ve solunum yolunu temizlemiş oluruz . Peki öksüremezsek ne olur ? Nörolojik yada kas hastalığı nedeniyle öksüremeyen hastalarda öksürük refleksi azalır yada yok olursa zatüre ve bronşiektazi gibi ciddi enfeksiyonlar ve ağır solunum sıkıntısı yapan hastalıkların geliştiğini biliyoruz. Yani ÖKSÜRMEMİZ gerekiyor…

Öksürük solunum yollarını temizleyen ve koruyan en önemli refleks olmakla birlikte özellikle solunum yolu enfeksiyonları sırasında en çok rastlanan ve şikayet edilen belirtilerdendir. Öksürük bir belirtidir , şikayettir solunum yollarında problem olabileceğinin ilk sinyalidir . Öksürüğü yaratan bir çok neden olabilir . Bunlar arasında çocuklarda en sık rastladığımız nedenler , solunum yolu enfeksiyonları , allerjileri , gastroözafageal reflüks , yabancı cisim aspirasyonları vs gelir.

Solunum yolu enfeksiyonları sırasında başlangıçta çoğunlukla virusların solunum mukozası üzerindeki tahrişi sonucunda mikro sinir uyarıları ile iritatif tarzda yani kuru kuru kesik kesik tarzda öksürük ortaya çıkar ve zamanla vücudun sekresyonlar yoluyla enfeksiyonu temizlemeye çalışması sürecinde balgamsı dolu dolu kıvamda bir öksürük olarak devam eder . Öksürük solunum yolu hastalığı sürecinde iyileşme için en gerekli reflekslerdendir. Öksürük sayesinde solunum yolları enfeksiyonlardan kolayca temizlenmiş olur. Bu nedenle özellikle 5-6 yaş altı çocuklarda öksürük kesici ilaçların özel endikasyonlar dışında kullanılması önerilmemektedir. Öksürük ilaçları yerine solunum yolunun iritasyonunu azaltan , temizliğini kolaylaştıran işlemler uygulanabilir ve gerekiyorsa sekresyonlarını iyileştiren ilaçlar tıbbi gözetim ve takiple kullanılabilir.

Özellikle bebeklerde solunum için burnunun açık olması önemlidir , burun tıkalı ve geriye doğru akıntısı varsa boğazın kuruması ve tahriş nedeniyle öksürük artabilir . Burnunun açık ve nemli tutulması , baş ve gövdesinin yüksekte yatırılması öksürüğü doğal olarak azaltacaktır. Solunum yolu enfeksiyonları ve dolayısıyla öksürüğün daha çabuk geçmesi için sıvı tüketiminin arttırılması gerekir , vücudumuz solunum yolunu temizlerken ve nefes alırken sıvıya ihtiyaç duyar. Özellikle krupt tarzı ses yollarının aşırı tahriş olduğu durumlarda soğuk su buharı tarzı uygulamalar da etkili olmaktadır. Alerji nedeniyle astmatik hastalarda ve bronşların kasılması ile nefes zorluğu ve öksürük yapan bronşit / bronşiolit tarzı hastalıklarda ayrıca bronş kasılmasını azaltan ve inflamasyonu iyileştiren ilaçlar da buhar yada sprey şeklinde tıbbi gözetim ve izlemle kullanılabilir.

Çocuklarda solunum yolu hastalıkları sırasında öksürük çoğunlukla en sık rastlanılan ve aileler tarafından şikayet edilen bir semptom olsa da iyileşme için gerekli olan bir reflekstir. Uyku , solunum ve beslenmeyi etkilemediği sürece öksürüğün doğal seyrine bırakılarak takip edilmesi uygun bir yaklaşımdır. Özellikle 6 yaş altı ve bebek yaş grubunda ilaç kullanımı konusunda sınırlı endikasyonlar ve tıbbi izlem gerekliliği unutulmamalıdır. Öksürük ilk ve en sık şikayet olduğu gibi aynı zamanda en geç iyileşen bulgudur , giderek azalarak 2-3 hafta kadar devam edebilmektedir. Ancak uzayan , tekrarlayan , solunum sıkıntısı ile birlikte seyreden öksürük durumlarında ileri incelemelerin gerekebileceği unutulmamalıdır.

Sağlıklı günler dileklerimle …

Uzm Dr Selami Önder

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı